Vier broers in Pretoria

Via een online veiling ben ik in het bezit van een oud fotoalbum gekomen. Na wat onderzoek blijkt het een album te zijn van de familie Swierstra uit Amsterdam. De groepsfoto met de vier mannen was de hoofdreden van mijn aankoop, ik vond dat zo een mooie foto. Maar bij ontvangst bleek deze flink beschadigd en heb echt maanden aan de restauratie ervan besteed.

De Friese Timmerman Johannes Swierstra (1835) kreeg samen met zijn vrouw Jouke maar liefst zes zonen. in 1887 besloot het gezin naar Amsterdam te verhuizen en hij begon daar een winkel in koffie, thee en cacao.

De eerste zoon die naar Transvaal vertrok was Cornelis Jacobus die daar als afgestudeerd entomoloog ging werken. Transvaal en de Oranje Vrijstaat waren twee onafhankelijke Republieken bewoond door de ‘boeren’ (Nederlanders). De drie andere zonen van Johannes en Jouke vertrokken afzonderlijk tussen 1896 en 1898 naar Zuid-Afrika.

Cornelis Jacobus Swierstra

Dit is vermoedelijk de beroemdste broer, er is zelfs een Wikipedia pagina aan hem gewijd. Op die pagina staat de volgende informatie:

Cornelis Jacobus Swierstra (Amsterdam, 22 oktober 1874 – Pretoria, 11 maart 1952), was een in Nederland geboren Zuid-Afrikaanse entomoloog. Hij studeerde biologie aan de Universiteit van Amsterdam met als specialisatie entomologie. In 1894 emigreerde hij naar Zuid-Afrika en werkte daar vanaf 1896 aan het Transvaalmuseum (het huidige Ditsong National Museum of Natural History). Rond 1909 was hij onderdirecteur en in 1921 volgde hij Herman Gottfried Breijer op als directeur van het museum. In 1936 werd hij gekozen als de eerste voorzitter van de South African Museums Association.

In 1900, trouwde Swierstra met Niesje Kwak. Het echtpaar kreeg twee kinderen. In 1912 trouwde hij Anthonia Johanna Franken met wie hij vier kinderen kreeg.

Ik ben zelf ook de Zuid-Afrikaanse archieven ingedoken en kwam alleen maar informatie over Cornelis Jacobus tegen, wat volgens mij erop duidt dat de andere broers tijdelijk in Transvaal verbleven. C.J. was waarschijnlijk ook betrokken bij de Tweede Boerenoorlog tegen de Britten, hij wordt in de archieven genoemd met de militaire titel Veldkornet. Deze rang is ontstaan bij de eerste blanke kolonisten aan de Oost-Kaap. De veldkornetten leidden de plaatselijk milities, commando’s geheten.

De Tweede Boerenoorlog

Deze oorlog was van 1899 tot en met 1902 en ging vooral om het feit dat er goud in de grond van Transvaal was gevonden. Dit zorgde voor veel spanningen tussen de Boeren en de zogenaamde Uitlanders. De Britten pasten tijdens deze oorlog de tactiek van de verschroeide aarde toe en brandden alles plat wat op hun weg kwam. De oorlog resulteerde uiteindelijk in een overwinning van het Verenigd Koninkrijk en betekende het einde voor de Transvaalse republiek.

Nanne Johannes Swierstra

Nanne Johannes was waarschijnlijk al in Zuid-Afrika toen zijn vrouw en kind in 1903 naar het dorpje Britstown in de Noord-Kaap vertrokken. In de archieven van Zuid -Afrika kan ik niets over hem vinden, maar in 1912 duikt hij met zijn gezin weer op in Heerlen. Hij wordt in diverse notariële akten genoemd die verband houden met woningen van de Staatsmijnen, hij was lid van de woningbouwvereniging Eigen Haard. Zijn beroep was boekhouder bij de spoorwegen.

In het oude fotoalbum vind ik diverse foto’s van fietstochten die volgens mij in het Limburgse landschap zijn gemaakt.

Bartholomeus Nicolaas Swierstra

Bart komt vanuit Pretoria in het jaar 1900 terug in Amsterdam en gaat daar aan het werk als gemeente ambtenaar. Hij begint als Klerk bij de Dienst der Kaden waarvan ik toevallig ook een foto aantref in het fotoalbum. Deze dienst viel onder de Publieke Werken en hield zich bezig met reparatie en onderhoud van kaden en bruggen. Hij weet zich omhoog te werken van klerk naar hoofdklerk en vervolgens bureauchef.

Tjerk Johannes Swierstra

Tjerk reist in 1896 zijn broer Cornelis Jacobus na naar Transvaal. Ik vermoed dat de broers na een briefwisseling met Cornelis enthousiast zijn gemaakt om naar het zuiden van Afrika te komen. Maar dat na de overname van de republiek Transvaal door de Britten ze toch weer voor Nederland hebben gekozen. Net als zijn broers Bart en Nanne was hij te Amsterdam werkzaam in het administratieve vak. Vanaf 1914 gaat hij aan het werk als adjunct commies bij de gemeente Amsterdam. Dit was een administratief functionaris meestal werkzaam bij de douane of belastingdienst.